تفسیر شریف تسنیم سوره بقره (نشریه هادی شماره 94)

و إِذ قُلنا لِلملائکةِ اسجُدوا لِأَدمَ فسجدوا إِلّا ابلیسَ أَبَی و استَکبَرَ و کانَ مِنَ الکافِرینَ (34)

ادامه‌‌‌‌ی تفسیر ...

استثنای متصل یا منقطع

واژه «الّا» در این آیه در ظاهر اتصال متصل و در باطن نشانگر اتصال منقطع است. یعنی در ظاهر ابلیس از فرشتگان بود و در باطن نوع و ماهیت ابلیس با فرشتگان متفاوت بود. سوال پیش می‌‌‌‌آید که اگر ابلیس ماهیتا با فرشتگان متفاوت بود پس چگونه در میان آن‌‌‌‌ها قرار می‌‌‌‌گیرد.؟

پاسخ این است که فرشتگان درجات متفاوتی دارند. گروهی در عالم تجرد تام و گروهی در عالم مثال و گروهی هم در عالم ماده و زمین هستند. فرشتگان در زمین اگر چه مرتکب گناه نمی‌‌‌‌شوند لیکن راه برای ورود شیطان در میان آن‌‌‌‌ها باز است. مانند معصومان که در زمین در میان مردم عادی و حتی گناه‌‌‌‌کار زندگی می‌‌‌‌کنند.

تفسیر شریف تسنیم (نشریه هادی شماره 84)

آیه 23- وان كنتم فى ريب مما نزلنا على عبدنا فاتوا بسوره من مثله وادعوا شهداءكم من دون الله ان كنتم صادقين

مرجع ضمير در مثله  

در اين آیه خصوصيتى است كه در ساير آيات تحدى نيست و آن اين كه، در ساير آيات كلمه من نيامده است. بدين جهت برخى احتمال داده اند كه مرجع ضمير در مثله كلمه عبدنا باشد، بدين معنا كه رسول خدا (صلى الله عليه وآله) امى و درس نخوانده و نانويس بود و قرآن آورد. شما هم به دست انسانى امى سوره اى مانند سوره هاى قرآن اين رسول بياورند.

تفسیر شریف تسنیم (نشریه هادی شماره77)

لطایف و اشارات

1-شرط دشوار انذار

انذار و تبشیر هر دو از ابزار پیامبران برای هدایت مردم است. ولی شرایط بشارت دادن و تنذیر متفاوت است. هر کس تا حدودی می­تواند مبشر باشد ولی انذار را تنها کسانی که از خبر مربوطه تا حدودی ترسیده باشند می­توانند انجام دهد. پیامبر اسلام هنگامی که قیامت را توصیف می­کردند چهره رخسارشان دگرگون شده ومانند کسی بودند که خبر تهاجم دشمن را آورده باشند.(تحمار وجنتاه و يذكر الساعه و قيامها حتى كانه منذر جيش )

تفسیر شریف تسنیم (نشریه هادی شماره 58)

لطایف و اشارات

...

2- قداست و بركت نام خدا 

قرآن كريم معارف و احكامى را براى اسماى خداى سبحان بيان مى كند؛ مانند اين كه نام خدا همانند ذات اقدس او منزه و مقدس و همچنين مبدأ و منشأ بركات فراوانى است و بر اين اساس، انسانها را با دو وظيفه اى كه در برابر نام خدا دارند آشنا مى كند:

وظيفه اول تسبيح نام خداست: «فسبح باسم ربك العظيم» (سوره واقعه، آيات 74 و 96) «سبح اسم ربك الاعلى» (سوره اعلى، آيه 1). تسبيح، تقديس و تنزيه نام خدا آن است كه نه آن را در امور باطل به كار برند و نه در كار حق از آن غفلت كنند و نه در كنار آن نام ديگرى را ياد كنند.

همان طور كه خداى سبحان در مقام ذات خود منزه از هر عيب و نقص ‍ است و بايد تنزيه شود، در مقام اسم نيز كه نشانه ذات اقدس اوست بايد تقديس و تنزيه شود و يكى از مراتب تنزيه اسم خدا آن است كه نه در عرض نام او نامى ذكر شود و نه در طول آن. بنابراين، هم آنچه برخى منحرفان مى گفتند: به نام خدا و به نام خلق... نارواست و هم آنچه ناآگاهان مى گويند: اول به نام خدا بعد به نام... چنين ذكرى از نام خداوند، توهين است، نه تنزيه.

تفسیر شریف تسنیم(نشریه هادی شماره52)

قطع روانی و منطقی در تفسیر متون مقدس

مفسر نسبت به مبادی تصدیقی تفسیر گاهی یقین دارد و گاهی شک؛ این یقین یا شک یا منطقی است یا روانی. یقین منطقی به استناد مبادی برهان پدید می آید و یقین روانی محصول خصلت های نفسانی و اوصاف روانی شخص اوست. تردید منطقی بر اثر تکافؤ ادله و تضارب آرای متساوی در مسأله ای پدید می آید و با رجحان دلیل و افزایش برهان یک طرف زایل می گردد و تردید روانی نتیجه صفات درونی و خصوصیات روانی شخص شاک است.

تفسیر متن مقدس اگر به استناد قطع روانی انجام شد، محصولی جز اقناع قطاعان روانی ندارد؛ زیرا فاقد مبادی فکری است و از این رو قابل انتقال علمی به دیگران نیست. آنچه ماء معین و چشمه جاری است، قطع منطقی است که بر اثر داشتن مبادی استدلال قابل سرایت به پژوهندگان دیگر است.

شک منطقی مایه ی شکوفایی مسأله خواهد بود؛ زیرا محقق فحاص را به جستجوی برهان بر اثبات یا نفی تحریک می کند، بر خلاف شک روانی که مایه ی افسردگی و پژمردگی اوست و شاک را ایستا و راکد می کند.