هیأت فرهنگی شهید هادی زاده

حکمت متعالیه استاد یزدان پناه 68

بسم الله الرحمن الرحیم

در بحث تحقق فلسفه اسلامی پیرامون فارابی و اندیشه او سخن به میان آمد . مطالبی درباره وحی ، نبوت و توحید در نظر وی بیان شد .

در باب امکان فلسفه اسلامی بیان شد که رعایت خطوط کلی در معارف دینی باعث اسلامی شدن یک فلسفه میشود مانند توحید ، معاد ، نبوت و ملایکه . حال بنا داریم تا مطالبی را پیرامون ملائکه از دید فارابی بیان کنیم. در باب ملائکه و معاد فارابی آغازگر است و نباید انتظار داشت که تمام مطالب متون دینی را حل نماید .

حکمت متعالیه استاد یزدان پناه 67

به نام خدا

جلسه 67 حکمت متعالیه استاد یزدان پناه

ما در بخش نخست که کلیات بود رسیدیم به هویت فلسفه ی اسلامی و گفتیم این موضوع را در دو قسم بحث کردیم:

1. امکان
2. تحقق فلسفه ی اسلامی

در بخش تحقق فلسفه ی اسلامی از کندی شروع کردیم و گفتیم که فلسفه ی ایشان را نمی شود اسلامی(بدین معنا که چیزی افزون بر سنن فلسفی گذشته و از دامن معارف دینی به آن افزوده شده باشد؛) بلکه بیشتر نقل قول هایی از فلاسفه ی یونان و به خصوص فلاسفه ی نو افلاطونی[1] است؛ که شاخص ترینشان فلوطین است.

در این گفتار می خواهیم به فارابی بپردازیم که می توان او را آغازگر فلسفه ی اسلامی دانست.

حکمت متعالیه استاد یزدان پناه 65

در فلسفه اسلامی پس از کندی به فارابی پرداختیم ، عرض شد که فارابی بیانی در باب وحی و بیانی در باب نسبت دین و فلسفه داشت که از او میشد مطالبی رو استخراج کرد.

نوع گزاره های دینی در باب معرفت و درباب عقاید و معارف از منظر فارابی گزاره های معرفتی است یعنی گزاره هایی ناظر به واقع است و توضیحی که ایشان دارد این است که اولا نبی خود فیلسوفانه یافته و ثانیا این را به شکل دین به ملت ابراز کرده که این دین و ملت بیاناتی که وجود دارد یا حق است یا مثال الحق است(مثال الحق یعنی همان حق است اما به زبان عرفی بیان شده است) و چیز دیگری که از بیان فارابی میتوان فهمید این است که دین و وحی از ناحیه فارابی دارای لوازمی است و نگاه فارابی این بود که نبی با عقل مفارق ارتباط برقرار میکند و خود عقل مستفاد میشود ،همه آنچه که هست را از عقل فعال میگیرد و این عقل فعال منبع تمام حقایق هستی است و بعد زبان ویژه دینی را بیان میکند که زبان عرفی است و این یعنی توجه فارابی به متون دینی و تمام نگاه به دین نه نیم نگاه و با این کار راه را برای تحقیق در گزاره های دینی باز کرد.

و چیز دیگری که از کار ایشان بر می آید اینکه ایشان احساس کرده آن مقدار سرمایه ای که تا دوره خودش بدست آمده آن سرمایه ای است که با ملت فاضله و دین حقیقی سازگار است .

و نکته دیگر که از سخنان فارابی فهمیده میشود این است که در عین اینکه دین حق را گفته ،واین شبه فلسفه است و البته لزومی ندارد که فلسفه باشد زیرا قراراست به عموم خطاب شود و همه را در بر گیرد .

تفسیر انسان به انسان (نشریه هادی 52 و 53)

به نام خدا

بخش دوم: شناخت قرآنی انسان

مقدمه

همانگونه که دو نوع شناخت بیرونی و درونی درباره‌ی قرآن هست و باید این دو را از هم جدا کرد، درباره انسان نیز چنین است: شناخت قرآن، گاه در شاخه‌ی علوم قرآنی است که در آن، از مسائلی چون معنای قرآن، معنای وحی، چیستی نزول قرآن، ضرورت نزول و ... بحث می‌شود. این موارد و مانند آن، از سنخ شناخت بیرونی درباره‌ی قرآن است. گاهی نیز شناخت ما به قرآن ، در شاخه‌ی تفسیر و مربوط به مفاهیم قرآنی است؛ یعنی در بررسی و فهم ظاهر و باطن آیات و کشف و هماهنگی‌شان با هم و در نهایت، ارجاع آن‌ها به هم و جمع‌بندی‌شان با یکدیگر. اصطلاحاً به این موارد، تفسیر قرآن گویند که شناخت درونی قرآن است.