توضیحات: دسته: مقالات; منتشر شده در 05 دی 1402; نوشته شده توسط محمدعلی صدری; بازدید: 762

مقدمه نشریه هادی شماه 131

السلام علیکم یا اهل بیت النبوه و...

.وأشهد أنكم؛ الائمّة الرّاشدون؛ ...المعصومون؛ ...

و شهادت مي‏دهم كه شماييد امامان رشد يافته، ... و معصوم‏ها...

عصمت و تبعيض ناروا

ممكن است گفته شود، اين توفيق ويژه، يعني اعطاي روح‏القدس به برخي از انسانها بر چه اساس است؟ آيا اين تبعيض نيست؟ اگر چنين روحي به ديگران هم داده مي‏شد، آنان نيز مي‏توانستند به مقام عصمت برسند.

در پاسخ بايد گفت كه خداوند متعالي همه انسانها را بر اساس فطرت توحيدي خلق كرده است: فطرت اللَّه التي فطر الناس عليها [سوره روم، آيه 30.] و تشخيص فجور و تقوا را به همگان الهام فرموده است: فألهمها فجورها و تقواها [سوره شمس، آيه 8]، ليكن برخي از انسان‏ها همين فطرت را در ميان گل و لاي شهوت و غضب دفن مي‏كنند: و قد خاب من دسّيها[سوره شمس، آيه 10] و راه ضلالت و گمراهي را پيش مي‏گيرند، اما برخي ديگر به نداي فطرت پاسخ مثبت مي‏دهند و به تزكيه نفس مي‏پردازند: قد افلح من زكّيها[سوره شمس، آيه 9.] خداوند متعالي نيز براساس قانون كلّي : لئن شكرتم لأزيدنّكم و لئن كفرتم إنّ عذابي لشديد [سوره ابراهيم، آيه 7] به پاسخ مثبت اين گروه، اجر مضاعف داده و آن گروه را به حال خودشان واگذار مي‏كند. اين اجر، با ميزان صداقت در پاسخگويي به نداي فطرت هماهنگ است. بدين معنا كه هر كس در پاسخ گفتن صادق‏تر باشد، اجر بيشتري خواهد يافت؛ تا جايي كه اجر برخي به صورت «روح‏القدس» بروز مي‏كند.

نكته قابل توجه در اين مسئله آن است كه خداوند متعالي چون با علم بي‏انتهاي خود، به نحوه پاسخگويي انسانها آگاهي داشت و مي‏دانست كه هر كس با اراده خود چه پاسخي خواهد داد و ميزان صداقت او در پاسخ مثبت چيست، اين اجر را در ابتداي خلقت و در حقيقت، پيش از عمل، به انبيا و ائمه (عليهم‌السلام) عنايت كرده‏است، در حالي كه نسبت به ديگران چنين عنايتي نكرده است. اين مطلب در دعاي ندبه اين گونه مورد اشاره قرار گرفته است:

«الَّذِینَ اسْتَخْلَصْتَهُمْ لِنَفْسِک وَ دِینِک إِذِ اخْتَرْتَ لَهُمْ جَزِیلَ مَا عِنْدَک مِنَ النَّعِیمِ الْمُقِیمِ الَّذِی لَا زَوَالَ لَهُ وَ لَا اضْمِحْلَالَ بَعْدَ أَنْ شَرَطْتَ عَلَیهِمُ الزُّهْدَ فِی دَرَجَاتِ هَذِهِ الدُّنْیا الدَّنِیةِ وَ زُخْرُفِهَا وَ زِبْرِجِهَا فَشَرَطُوا لَک ذَلِک وَ عَلِمْتَ مِنْهُمُ الْوَفَاءَ بِهِ فَقَبِلْتَهُمْ وَ قَرَّبْتَهُمْ وَ قَدَّمْتَ لَهُمُ الذِّکرَ الْعَلِی وَ الثَّنَاءَ الْجَلِی وَ أَهْبَطْتَ عَلَیهِمْ مَلَائِکتَک وَ کرَّمْتَهُمْ بِوَحْیک وَ رَفَدْتَهُمْ بِعِلْمِک وَ جَعَلْتَهُمُ الذَّرَائِعَ إِلَیک وَ الْوَسِیلَةَ إِلَی رِضْوَانِک»

اوليايي كه آنان را براي خودت و دينت برگزيدي و براي آنان نعمت فراوان بي‏زوال در نظر گرفتي. ليكن زماني اين نعمت بي‏زوال را براي آنان در نظر گرفتي كه با آنان شرط كردي كه در اين دنياي پست و در مقابل زيورها و نمايش‏هاي آن، زهد و پارسايي پيش گيرند. آنها نيز اين شرط و پيمان را پذيرفتند و تو [از قبل ]مي‏دانستي كه آنها به پيمان وفا خواهند كرد. از اين رو آنان را قبول كردي و به خويش نزديك گرداندي، نامي بلند و ستايشي ارجمند به آنان تقديم داشتي. فرشتگانت را بر آنان فرو فرستادي، با وحي خود گراميشان داشتي، با بذل دانش ويژه خود، از آنان پذيرايي كردي، آنان را وسيله رسيدن به خودت و ابزار دستيابي به بهشتت قرار داديـ بحار الانوار، ج 99، ص 104.

لازم به تذكر است كه همواره حفظ و نگهداري نعمت، دشوارتر از به دست آوردن آن است؛ به ويژه نعمتي كه ميزان خطرپذيري آن زياد باشد. عصمت، نعمتي است كه با اندك غفلتي آسيب مي‏بيند؛ از اين جهت حفظ و نگهداري آن بيشتر از اصل به دست آوردنش نياز به مجاهده، تلاش و جدّيت دارد. امام صادق(عليه‌السلام) فرمود:

خداوند متعالي ما را به خودمان واگذار نكرد و اگر به خودمان واگذار مي‏كرد، همانند برخي مردم مي‏بوديم، ليكن ما از كساني هستيم كه خداي عزّ وجلّ به ما فرمود: مرا بخوانيد تا اجابتتان كنم (أُدعوني أستجب لكم سوره مؤمن، آيه 60.).[ بحار الانوار، ج25، ص209 و ج24، ص31}

ذيل حديث نشان مي‏دهد كه آنها براي حفظ اين مقام، دائماً در حال تضرّع، زاري، الحاح و استغاثه به درگاه خدا هستند.بنابراين، نمي‏توان گفت: اگر ما نيز از «روح‏القدس» برخوردار مي‏بوديم، به مقام عصمت مي‏رسيديم؛ زيرا ابزار دستيابي به عدالت كه مرحله نازله عصمت و حداقل آن است، در اختيار همگان هست، در حالي كه بسياري از انسان‏ها به آن نمي‏رسند. با اين وصف، چگونه مي‏توان ادّعا كرد كه اگر از ابزار مراحل بالاتر برخوردار مي‏بوديم، از آن استفاده صحيح مي‏كرديم؟ پس اعطاي مقام عصمت و ابزار دستيابي به آن، تبعيض ناروا نيست، بلكه اعطايي براساس استعداد و صداقت است