خلاصه فصل پنجم و ششم حکمت عرفانی(اردوی عید97)

درس پنجم: فصل اول- خداشناسی عرفانی

 مجوعه مباحث و مسائل عرفان نظری را در سه فصل دسته‌بندی می‌کنند

1-خداشناسی عرفانی

2- هستی شناسی عرفانی

3- انسان شناسی عرفانی

وحدت شخصی وجود از نگاه عرفا عبارت است از آنکه یک وجود شخصی لایتناهی بیکران، تمام هستی و همه واقع و خارج را پر کرده است به نحوی که دیگر جایی برای وجود غیر و وجود دوم نیست.

 برداشت های غلط از وحدت شخصی وجود

 الف- حلول و اتحاد: حق تعالی در همه موجودات رسوخ و حلول کرده و با وجود آنها متحد شده است

ب: همه خدایی: همه چیز خدا است

 ج- پوچ بودن غیر خدا: همه چیز غیر خدا پوچ بوده و واقعیت ندارد

تفسیر شریف تسنیم سوره آل عمران (نشریه هادی شماره97)

فَاِن حاجّوكَ فَقُل اَسلَمتُ وجهِي لِلّهِ ومَنِ اتَّبَعَنِ وقُل لِلَّذينَ اوتوا الكِتبَ والاُمِّيِّينَ ءَاَسلَمتُم فَاِن اَسلَموا فَقَدِ اهتَدَوا واِن تَوَلَّوا فَاِنَّما عَلَيكَ البَلغُ واللهُ بَصيرٌ بِالعِبَاد (20)

 گزيده تفسير

خداي سبحان به پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم فرمان مي‏دهد در محاجّه با اهل كتاب مراتب تسليم خود و پيروانش را در برابر پروردگار بيان كند؛ آن‏گاه در جمله‏اي استفهامي كه در حقيقت فرمان را همراه دارد، از اسلام آنان جويا شود؛ آنان اگر اسلام آوردند و در برابر حق تسليم و منقاد شدند، راه هدايت را در پيش گرفته‏اند و اگر اسلام نياوردند، پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم وظيفه ابلاغ پيام خدا و تبليغ دين را انجام داده است و خداوند به بندگانش بيناست.

اگر كساني پس از موعظه و استدلال و اتمام حجّت ايمان نياورند، مشمول احكامي ديگر از خداي بصيرند.

تفسیر شریف تسنیم سوره بقره (نشریه هادی شماره97)

يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ (40)

گزيده تفسير

خداى سبحان بى واسطه و با لقب تشريفى يا بنى اسرائيل به يهود و نصارى خطاب و به اصول سه گانه توحيد، نبوت و معاد دعوت كرد.

تذكر به نعمت ها و انعام الهى، از آن رو كه همه نعمت ها، اعم از مادى و معنوى، از آن خداست، دعوت به توحيد است و درخواست وفاى به عهداللّه، كه بالاترين آن، دين و پيمودن راه راست در پرتو هدايت پيامبران و عقل است، دعوت به وحى و نبوت است. ذكر ترهيب الهى نيز، دعوت به معاد محسوب مى شود.

آفريننده نعمت و رساننده آن به انسان، خداست. از اين رو انسان متذكر به نعمت هاى وافر مادى و معنوى هرگز نه خود را صاحب نعمت مى داند و نه براى نعمت ها ولىّ نعمتى جز خدا مى شناسد. بر اين اساس، يادآورى نعمت، زمينه اى براى ياد ولىّ نعمت، شكر نعمت و صرف آن در راه حق و نتيجه سبب سعادتمندى است.

تفسیر شریف تسنیم سوره بقره(نشریه هادی شماره 95)

آیه 36: «فازلّهُما الشَّيطنُ عنها فاَخرَجَهُما مِمّا كانا فيه و قُلنا اهبِطوا بعضُكم لِبَعضٍ عَدُوٌ و لكم فى الارضِ مُستَقَرٌّ و متاعٌ الى حينٍ»

گزيده تفسير

پس از نهى الهى در بهره ورى از شجره ممنوع، شيطان وارد عمل شد و با وسوسه، زمينه خروج و هبوط آدم و حوا را از منزلتى كه داشتند فراهم ساخت، كه در بخش نخست آيه به آن اشاره شده است. در بخش دوم آيه، از عدم شايستگى آنان براى ماندن در بهشت و در نتيجه از فرود آمدنشان از محيط آرام و كانون آسايش و بى درد و رنج بهشت به محل زحمت و مشقت و جايگاه نزاع ها و عداوت ها، يعنى زمين، سخن رفته است. 

تفسیر شریف تسنیم سوره آل عمران (نشریه هادی شماره 95)

اِنَّ الدّينَ عِندَ اللهِ الاِسلمُ ومَا اختَلَفَ الَّذينَ اوتوا الكِتبَ اِلاّمِن بَعدِ ما جاءَهُمُ العِلمُ بَغيًا بَينَهُم ومَن يَكفُر بِآيتِ اللهِ فَاِنَّ اللهَ سَريعُ الحِسَاب (19)

گزيده تفسير

خداي سبحان از خطوط كلّي اديان الهي با اسم فراگير «اسلام» ياد مي‌كند و آن را صحيح مي‌شمارد؛ همچنين ريشه اختلاف صاحب نظران را پس از شناخت حق، ستم مي‌خواند و كساني را كه پس از مشخص شدن حق و نيز مشاهده آيات الهي كفر مي‌ورزند، تهديد مي‌كند، زيرا چنين كساني در حقيقت نداي دعوت به دين حق را ناشنيده انگاشته و مانع وصول فطرت خود و ديگران به معارف دين مي‌شوند و آن (دين) را از حيات و بالندگي باز مي‌دارند و خداوند كه سريع الحساب است، بي‌درنگ ناكامي و خسران را كه ثمره كفر به آيات الهي است، بهره آنان قرار مي‌دهد.

رساله الولایه (تشریه هادی شماره ۹۴)

شواهد نقلی امکان شهود و رؤیت خدا

شواهد قرآنی

1-نظر به پروردگار

«وجوه یومئذٍ ناضرة * الی ربّها ناظرة» (سوره قیامت آیات 22 و 23)

یعنی در برابر بعضی از چهره هایی که در قیامت عبوس و غمگین و در هم کوبیده اند، چهره هایی نیز در آن روز از شادمانی برافروخته و نورانی و با طراوت هستند. این چهره ها نظر بر جمال پروردگار خود می نماید و خدای خود را با چهره (نه با چشم) می نگرند تا او را ببینند.

پس در این آیه سخن از نگاه با «عیون» و چشم سَر نیست، بلکه سخن از مشاهده «وجوه» (به معنای چهره هستی نه صورت بدنی) است. نگرش چهره و وجه قلب غیر از نگرش چشم و همچنین غیر از توجه صورت است.

تفسیر شریف تسنیم سوره آل عمران (نشریه هادی شماره 94)

بسم الله الرحمن الرحیم

ادامه اشارات و لطایف آیه 17 سوره آل عمران

ه . آثار نماز شب

يك. امام صادق(عليه‌السلام) در پاسخ به سؤالي درباره آيه كريمه ﴿سيماهُم في وُجوهِهِم مِن اَثَرِ السُّجود﴾ فرمود كه بيداري براي نماز در چهره آنان ظهور كرده است: هو السّهر في الصلاة.

دو. امام صادق(عليه‌السلام) فرمود كه خانه‌هايي كه در آن‌ها نماز شب مي‌خوانند و قرآن تلاوت مي‌كنند، براي اهل آسمان‌ها روشن‌اند، همان‌گونه كه ستارگان براي اهل زمين نورافشاني مي‌كنند.

سه. درباره آيه ﴿اِنَّ الحَسَنتِ يُذهِبنَ السَّيِّئات﴾ امام صادق(عليه‌السلام) فرمود كه نماز شب، گناهان روز را محو مي‌كند: صلاة المؤمن بالليل تذهب بما عمل من ذنب بالنّهار

چهار. امير مؤمنان(عليه‌السلام) فرمود كه اگر مستغفران سحرها نبودند، خدا عذاب نازل مي‌كرد.

پنج. امام صادق(عليه‌السلام) فرمود كه شب زنده‌دار هرگز به ديگران نيازمند نمي‌شود، زيرا خداوند راه كسب صحيح را به او نشان مي‌دهد و ضامن آن خواهد بود.

تفسیر شریف تسنیم سوره بقره(نشریه هادی شماره93)

آیه 32-قالوا سبحانک لا علم لنا الا ما علمتنا انک انت العليم الحکيم

    پس از پاسخ تفصيلي و عملي خداوند به سوال فرشتگان، آنان به دليل اين موضوع که جعل خلافت براي انسان است و عدم آن براي فرشتگان، پي­بردند و دريافتند که حتي توان گزارش از اسما حسني الهي را بدون انباي آدم ندارند و در اين زمان عزضه داشتند که تو منزهي و ما چيزي جز آنچه تو به ما تعليم داده­اي نمي دانيم و تو دانا و حکيمي.

سوال اولي که اينجا مطرح مي­شود اينکه خداوند از چه چيز منزه است.

  يک احتمال اينکه وقتي فرشتگان به ضعف خود در دريافت حقايق بدون واسطه از خداوند پي­بردند، خداوند را از بخل نسبت به خود، منزه دانستند.

  يک احتمال ديگر اينکه خداوند را منزه بدارند از علمي که بدون خواست و تعليم خداوند براي انها حاصل شود.

  يک احتمال ديگر اينکه خداوند را منزه از انجام عمل بدون حکمت و دليل دانسته و دريافتند که جعل خلافت براي انسان حکيمانه بوده است.